4 BOYUTLU ULTRASON NEDİR
Vücudun iç anatomisi, fetal yapısının 3D görüntüleme ile görselleşmesini sağlayan 4D ultrason teknolojisi diğer ultrason teknolojilerinden farklı olarak canlı akan yani donuk kare şeklinde olmayan bir video elde edilmesini sağlayabilir.
Fetal kalp duvarlarının hareketlerini ve aynı zamanda damarda akan kan hareketlerinin akışını gösterebilir. Bu hareketler 3D ultrasona dönüşür ve 4D ultrason teknolojisinin özel bilgisayar yazılımının da kullanılmasıyla birlikte 20 – 30 hacim hızla 2D transdüser bir matris dizi ile 3D transdüzer kullanılması esasına dayanır.
Bu teknoloji iç organların hareketlerini incelemeyi sağlarken aslında temel olarak 3D ultrason teknolojisinin sunduğu avantajların da tamamına sahiptir. Günümüzde halen bu teknolojinin daha da geliştirilmesi için pek çok klinik araştırma yapılmaya devam ediyor. 4D ultrason teknolojisi tıbbi amaçla kullanımın yanı sıra tıbbi olmayan amaçlarla da kullanılabiliyor. Ancak bunun ne oranda doğru olduğu da tartışma konusudur.
Gebelik döneminde 3D ve 4D ultrason hastanın isteği üzerine gerçekleştirilir. Hamilelik döneminde normal ultrason görüntülemesi gerekli tetkikler arasında yer alır. Ancak 3D ya da 4D ultrason daha detaylı bir görüntüleme sağlar ve gebelikte zorunlu bir tetkik değildir. Bu görüntüleme de gebelik takibinde yapılan standart görüntüleme tetkikleri gibi anne rahmindeki bebeğin görüntüleme amacıyla kullanılır. Ancak klasik ultrasondan bazı farkları bulunuyor.
3D görüntüleme bebeğin 3 boyutlu görüntüsünü oluştururken, 4D ultrason da canlı video efekti oluşturabiliyor. 4D ultrason ile bebeğin anne karnındaki esnemesini, gülümsemesini izleyebilirsiniz. Bebeğin yüzünü görmeyi de sağlayan 3D ve 4D ultrason görüntülemesi anne babaların daha çok tercih ettiği bir teknik oluyor. Bu görüntüleme tekniklerinin bir diğer özelliği de bebekte mevcut olan bazı sorunları da görebiliyor olmanızdır. Yarık damak gibi kusurlar çok net bir şekilde görülebilir. Bu yönüyle hekimler tarafından da 3D ya da 4D teknikleri önerilir.
4 Boyutlu Ultrasonun Faydaları
- Bebeğin gelişiminin değerlendirilmesi
- Cinsiyetin belirlenmesi
- İkiz ve üçüz gebeliklerin daha iyi değerlendirilmesi
- Bebeğin eşinin (plasenta) yerleşimi ve yapısal bozuklukların tespiti
- Dış gebeliğin tespiti
- Rahmin kalıtsal bozuklukları
- Rahimde oluşan polip ve myomların tespiti
- Yumurtalık kistleri
- Fetal anomali taramasında 2-D (iki boyutlu) ultrason oldukça önemlidir
ve 4-D ultrason nedeniyle kesinlikle ihmal edilmemelidir. - Anne baba adaylarının doğmamış bebeklerini ekranda görmeleri bazı psikologlara göre anne-baba ve bebek arasında doğumdan sonra kurulacak olan bağın daha güçlü olmasına yardımcı olmaktadır. Ayrıca bebeklerini önceden gören anne adaylarının hamileliklerinin geri kalan kısmını daha rahat geçirdikleri de iddia edilmektedir.
- Ayrıca 3 ve 4 boyutlu ultrasonun bebeğe ve anneye zararı olduğu saptanmamıştır.
Ultrasonun yan etkisi var mıdır?
Ultrasonografi artık hem gebelik döneminde hem de normal bir muayenede tıbbi teşhisin ve kontrollerin vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Bu bağlamda hemen herkes öyle ya da böyle bir şekilde ultrason muayenesine girmektedir. Çok sık uygulanan teşhis düzeyindeki ultrason, kişinin dokularında kavitasyona veya küçük gaz ceplerine neden olma potansiyeline sahip bir uygulamadır. Aynı zamanda ultrason, dokunun hafif ısınmasına da sebep olur. Bu bağlamda 20 yıllık ultrason kullanımı üzerinde çok anlamlı sağlığa zararlı sonuçları izlenmemiştir. Ancak tıbbi endikasyonlar dışında, doktorun gerekli görmediği hallerde ultrason muayenesi, kullanımı önerilmemektedir. Bunun yanında bebeğin hareketlerinin bir video şeklinde kaydedilmesi, tıbben belirtilen uzman tıbbi personel tarafından yapılan inceleme sırasında ve fazladan ultrason enerjisine maruz kalmadan gerçekleştirilirse önemli bir sorun teşkil etmeyecektir.
3D ve 4D Ultrasonun Avantajları
- Bebeğin yüzünde bulunan yarık dudak gibi çeşitli durumlar tespit edilebilir
- Bebeğin fetal iskeleti ve sinir tüp defektleri teşhis edilebilir
- Standart görsel elde etmek daha kısa sürede gerçekleşir
- Fetal anomalilerinin teşhisinde ultrason cihazı operatörünün tecrübesi daha az belirleyici olur
- Veriler kaydedilebilir ve farklı bir uzman tarafından daha sonrasında incelenebilir
- 3D ultrason gebeliğin 18 ila 20. Haftalarında fetüsün yapısal bakımdan anomalilerinin tespit edilebilmesi için yardımcı olur.
- Fetal kalp taraması ve teşhis çok daha kısa zamanda konabilir
- Görüntülemede elde edilen veriler kaydedilebildiği için eğitim amacıyla da bu görüntüler kullanılabilir
- Bebek ile anne adayı / baba adayı arasındaki bağı arttırır
- Bebeğin gerçek zamanlı görüntülenmesi gebelikte daha sağlıklı davranmayı sağlar
- Anne adayının görüntülere göre çeşitli önlemler almasına olanak tanır
- Babaların görüntüleri gördükten sonra anne adayına daha fazla destek olduğu gözlemlenmiştir
- Bebeğin sağlığına dair pek çok verinin elde edilmesini sağlaması, anne adayının kaygılarını azaltır ve aynı zamanda bebeğin sağlığına dair doğum öncesi teşhis konmasına yardımcı olur
3D ve 4D Ultrason Teknolojisinin Dezavantajları
- Cihazlar oldukça pahalıdır
- Bu cihazları kullanmak uzun ve meşakkatli bir eğitim gerektirir
- Hacim verileri sonraki süreçte inceleme amacıyla kaydedildiğinde düşük kalitede olabilir
- Şayet fetal omurga, tarama yapılan bölgenin alt kısmında değilse ses gölgeleri istenen görüntüyü elde etmeyi önleyebilir
- Gebelikte 3D Ultrason ve 4D Ultrason Güvenli mi?
- 3D ultrason görüntülemesi ve 4D ultrason görüntülemesi bazı durumlarda hekim tarafından da önerilebilir. Özellikle bebeğin kalp atışlarını duyabilmek ya da bebeği anne karnında hareket ettirebilmek için doppler ya da söz konusu ultrason görüntülemesine yönelmek mümkün olabilir. Bazı durumlarda 2D ultrason tekniğinin yetersiz kaldığı zamanlarda da hekim tarafından daha gelişmiş olan 3D ya da 4D ultrason görüntülemesi mümkün olabilir.
Bu teknolojilerin güvenliği noktasında da bazı araştırmalar yapıldı ancak karışık sonuçlar elde edildiği de bilinmelidir. Gıda ve İlaç İdaresi olan FDA ultrason teknolojisi kullanıldığında, dalgaların vücutta ısınmaya sebebiyet verdiğini, vücut sıvılarının ya da dokuların içerisinde bu ısınmaya bağlı küçük gaz duvarlarının oluşabileceğini belirtti. Fakat bu durumun uzun vadede sağlığa dair nasıl etkilerinin olabileceği bilinmiyor. Bundan kaynaklı olarak da % 100 güvenli olduğu ya da güvenli olmadığı şeklinde bir ortak kanıya varılamıyor.
4 Boyutlu Ultrason Görüntülemesi Nasıl Yapılıyor?
Gebelikte 4D ultrason görüntülemesi öncesinde sırt üstü uzanmanız gerekir. Karın bölgesine özel bir jel uygulaması yapılır. Bu jel vücuttaki ses dalgalarının ultrason cihazına ulaşmasını kolaylaştırır. Ses dalgası kaybını da en aza indirger. Ardından karın bölgesine özel sonda tutulur ve bu sonda yavaşça hareket ettirilir. Bu sayede elde edilen görüntü monitöre yansır.