HSG ( Histerosalpingografi ) nedir?
Rahim filmi olarak bilinen “Histerosalpingografi” (HSG) rahim boşluğunun ve her iki tübün değerlendirilmesinde kullanılan bir düz röntgen film tekniğidir. Rahim filmi genellikle çocuk isteği olan hastalarda tüplerin geçirgenliğinin incelenmesi için uygulanmaktadır. Bazen rahim şekil anomalilerinde, myom ve polip gibi hastalıkların tanısında da kullanılmaktadır. İşlem sırasında rahim ağzına yerleştirilen özel kateterlerden verilen röntgen ışınında kendini belli eden bir ilacın rahim ve tüplere doluşu takip edilerek bu organların yapısı ortaya konulmaktadır.
Rahim filmi HSG ;suda çözülebilir düşük osmoloriteli iyotlu kontrast madde verilerek rahimin yapısını içinde bulunan kist polip vb.lezyonların,rahimdeki şekil bozukluklarını rahim ağzındaki tıkanıklıkları ve tüplerdeki yapışıklık,tıkanıklıkların görüntülenmesini amaçlayan radyolojik tetkiktir.
Rahim Filmi Ne Zaman İstenir?
Rahim filmi genellikle kısırlık(infertilite) teşhisi koyulmadan önce yapılır.6 ay ve daha uzun sürede korumasız cinsel ilişki sonrası hamile kalamayanlardaTüp bebek tedavisine başlamadan önce rahim ve tüplerin yapısını görmek içinTekrarlayan düşüklerin nedenini araştırmak içinRahim ameliyatlarından sonra genel durumu görmek için,Birden çok kürtaj sonrası rahim ve tüp yapısını görmek için
Rahim Filmi Ne Zaman Çekilmelidir?
Genellikle özel bir durum belirtilmediği süreçlerde adet döneminin ilk gününden sayılarak 7.ve 10. günleri arasında randevusu planlanır.Randevusu planlanan hastaya adet dönemi sonrası herhangi bir hamilelik riskini ortadan kaldırmak amaçlı korunması gerektiği belirtilmelidir.Hamilelik ihtimalinin olduğu dönemlerde çekilmemelidir.
Rahim filmi nasıl çekilir?
Histerosalpingorafi yani (HSG) adet kanamasının bitmesinin ardından çekilmektedir. Kanama varken HSG çekilmesi önerilmemektedir. Bunun sebebi ise rahim filmi çekilirken, adet kanı rahim içine kullanılan ilaçlar sebebiyle kaçabilir. Adet kanaması bittikten sonra ise HSG çekilmesinin sebebi, hastanın gebe olmadığından emin olmaktır. Adet kanaması bittikten sonra 10-15 gün gibi uzun süre geçerse döllenme ve hamilelik oluşabilir. Bu durumda HSG çekilebilir ve bebek zarar görebilir. Bu durumun engellenmesi için rahim filmi adet kanaması bittikten 5 gün sonra çekilmelidir.
Rahim filmi (HSG) çekilmeden önce yapılması gerekenler nelerdir?
Hastanın aç ya da tok olması fark etmemektedir.
Anestezi uygulanması gerekmez. Fakat bazı durumlarda genel anestezi yapılması gerekebilir. Bu ihtimal söz konusu ise hastanın işlemden 6 saat önce herhangi bir şey yiyip içmemelidir.
Rahim filmi çekilmeden önce ilaç kullanımı söz konusu değildir. Fakat hasta, doktor tavsiyesi ile uygulamadan yarım saat önce ağrı kesici olabilir.
rahim-filmi
HSG (ilaçlı rahim filmi) nasıl çekilir?
- Rahim filmleri, röntgen odasında çekilmektedir. Karın ve meme röntgenlerinin çekildiği odalarda hasta masasın üzerine sırt üstü yatırılır.
- Hastanın röntgen masasına yatırılmasından sonra bacaklarını açması istenir. Bu pozisyon jinekolojik muayene pozisyonuna benzer ancak bacaklar havaya kaldırılmaz. Hastanın bacakları düz olmalıdır.
- Röntgen odasında, işlem sırasında kadın doğum uzmanı, röntgen teknisyeni bulunmaktadır.
- Film çekimi için genel ya da lokal anestezi uygulanmasına gerek yoktur. Ağrı ya da rahatsızlık söz konusu değildir. Fakat vajina muayeneden dahi korkan kadınlar için işlemden önce sakinleştirici yapılabilmektedir.
- Kadın doğum uzmanı tarafından hastaya aynı jinekolojik muayenede olduğu gibi muayene aleti (spekulum) takılır.
- Spekulum takıldıktan sonra hastanın rahim ağzı (serviks) antiseptik solüsyon ile temizlenir.
- Bu işlemlemden sonra rahim ağzından kanül uygulanır.
- Rahim ağzına uygulanan aletin içerisinden rahim içerisine doğru radyoopak sıvı (film çekimi için gereken ilaç) uygulanır. Bu sıvı; röntgen ışınlarını geçirmez. Bu sayede de röntgen filminde parlak olarak gözlemlenir. Bu gibi sıvılar böbrek filmleri, barsak filmleri gibi röntgen çekimi işlemlerinde de kullanılır.
Uygulanan sıvı, rahim içerisinde ve oradan tüplere doğru ulaşır. Bu sırada hasta biraz rahatsızlık duyabilir. Rahim içerisine ilaç verilirken birkaç defa karın bölgesine röntgen filmi çekimi yapılır. - Röntgen çekimleri sırasında çeşitli merkezlerde skopi adı verilen alet sayesinde ekrandan işem görüntülenebilir. Ancak rutin olarak uygulanması gerekmez.
Film çekimleri tamamlandıktan sonra ise rahim ağzına yerleştirilen alet alınır ve spekulum (muayene aleti) alınır.
Hasta masadan kalkmadan bir karın filmi daha çekilmektedir. Ardında hasta masadan alınır.
Rahim filmi 10 dakikada tamamlanmaktadır.
Rahim filmi (hsg) sonuçları ne zaman alınır?
Rahim filmi için sonuçlar, film bittikten 15 dakika sonra çıkmaktadır. Çekilen filmler aynı akciğer ya da karın filmlerinde olduğu gibi siyah röntgen kağıtlarına basılmaktadır.
Basım aşaması kısa sürede tamamlanır. Fakat radyoloji uzmanı, tarafından bu röntgenlerin incelenmesi ve rapor yazılması da gerekmektedir. Bu durumda da hastanenin yoğunluk durumuna göre rapor sonuçlarının verilme süresi uzayabilir.
HSG (ilaçlı rahim filmi) nasıl çekilir?
Adet kanamasının bitiminden 3-4 gün içinde çekilmelidir. Bu dönemde rahim içi dokusu ince ve gebelik ihtimali düşüktür. Böylece hem filimlerin kalitesi artar hem de olası gebeliğe verilecek zararlar engellenmiş olur.
HSG (ilaçlı rahim filmi) çekmeden yarım saat önce oluşabilecek kramp tarzı ağrıları engellemek için bir ağrı kesici alınması tavsiye edilir.
İşlem esnasında kadın röntgen masasına uzanır ve bacaklarını kendine doğru toplar. Doktor jinekolojik muayene esnasında kullanılan spekulum adı verilen aleti vajinaya yerleştirir. Vajina ve rahim ağzı bir solüsyon ile temizlendikten sonra rahim ağzı bir alet yardımı ile tutulur ve rahimi düz bir pozisyona getirmek için çekilir. Rahim ağzına ince bir katater yerleştirilir. Bu katater vasıtası ile sıvı rahim içine verilir. İlacın rahim ve tüplerden geçişi skopi altında gözlenir ve filmleri çekilir. Daha sonra yerleştirilen cihazlar sırası ile geri alınır ve işlem sonlandırılır. Tüm işlem 5-10 dakika kadar sürer.
HSG (ilaçlı rahim filmi) hangi durumlarda kullanılır?
En sık kullanım nedeni kısırlıktır. Görüntüleme tekniklerindeki ilerlemelere rağmen tüplerin geçirgenliğini en iyi gösteren yöntem hala HSG’dir.
Yan etkileri nelerdir?
Komplikasyonları arasında enfeksiyon ve alleji sayılabilir. Enfeksiyon oranı %1 civarındadır. Bu nedenle sistematik olarak antibiyotik tedavisine gerek duyulmaz. Ancak mitral kapak hastalığı gibi riskli durumlarda enfeksiyonu engellemek için film çekiminden 1 gün önce antibiyotik başlanması ve sonrasında da 4 gün devam edilmesi önerilmektedir.
Allerji olasılığına karşılık son yıllarda allerji yapma özelliği çok düşük olan suda eriyen kontrast maddeler kullanılmaktadır.
Ağrılı bir işlem midir ?
HSG çekilmesi kısmen ağrılı bir işlemdir. Ancak bu ağrı kısa süreli bir ağrıdır ve dayanılamayacak düzeylerde değildir. Ağrının şiddeti kişiye göre farklılık gösterir. Özellikle ilaç verilirken rahimde bu yabancı maddeye karşı reaksiyon ve kasılmalar olur. Bu ağrı nedeni ile bazen tüplerde spazm olabilir ve normalde açık olan tüpler kapalı gibi görülebilir. Bu nedenle HSG’nin genel anestezi altında çekilmesini öneren ekoller vardır. Ancak çoğu zaman genel anesteziye gerek duyulmaz.
Bizim görüşümüz genel anestezi uygulanmasına hastanın durumuna göre karar verilmesinden yanadır. Hastaların çok büyük bir kısmında işlemden 30-60 dakika önce alınacak olan bir ağrı kesici işlemin rahat ve sorunsuz geçmesini sağlar.
Film çekilmesini takip eden birkaç saat içinde adet sancısına benzer hafif kasık ağrısı ile birkaç gün süreyle lekelenme tarzında hafif kanamalar görülebilir.
HSG’nin normal çıkması ne anlama gelir?
- Histerosalpingografinin normal olarak saptanması bize şunları gösterir:
- Rahim iç boşluğunun şekli normaldir, gebeliği engelleyebilecek septum, polip ya da myom gibi bir oluşum yoktur.
- Rahim içinde daha önceden geçirilmiş cerrahi müdahalelere veya enfeksiyonlara bağlı yapışıklık yoktur.
- Fallop tüpleri sperm ve yumurtanın geçişine izin verecek şekilde açıktır.
Ancak HSG’nin normal olarak bulunması
- – Rahimin içini döşeyen ve gebeliğin yerleştiği endometrium tabakasının her ay normal şekilde geliştiğini ve bir gebeliği taşıyabilecek özelliklere sahip olup olmadığı,
- – Olası bir gebeliğin sorunsuz bir şekilde doğuma kadar devam edip edemeyeceği,
- – Açık olan tüplerin hamile kalma potansiyelini etkileyecek şekilde çevre organlar ile yapışık olup olmadığı,
- – Yumurtalıkların durumu hakkında hiçbir bilgi vermez.
Rahim içindeki patolojileri incelemek için histeroskopi son yıllarda HSG’nin yerini almıştır.
HSG (ilaçlı rahim filmi) sonrası kendiliğinden tedavisiz oluşan gebeliklerde bir miktar artış vardır. Bunun nedeni tüplerdeki çok hafif yapışıklıkların basınç nedeni ile açılması ve verilen ilacın mikrop öldürücü özellikleridir. Uzun süredir infertilite problemi olan bir çiftin HSG sonrası kendiliğinden gebe kalması şaşırtıcı değildir ve beklenen bir durumdur.
HSG’de herhangi bir patoloji saptanması durumunda ise uygun şekilde tedavi yapılır.
HSG çekildikten sonra neler olur?
- – Lekelenme tarzında ya da az miktarda vajinal kanama olabilir. Eger kanama artarsa ya da birkaç günden uzun sürerse doktorunuzu arayın
- – Hafif ya da orta şiddette bel ve kasık ağrısı olabilir. Ağrı artar ise doktorunuzu arayın
- – Ateşiniz çıkarsa bu erken bir enfeksiyonun belirtisi olabilir hemen doktorunuzu arayın
İşlem sonrası, cinsel ilişkide bulunmak ve vajinal tampon kullanmak sakıncalı olabilir.Bu konu ile ilgili doktorunuz size gerekli uyarılarda bulunacaktır